MIASTO STARSZE NIŻ PRASA (III)

(15-17 października 2025 roku)

Miejsce konferencji: WiMBP im. Cypriana Norwida, al. Wojska Polskiego 9,
65-077 Zielona Góra, mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Problematyka dotycząca rozwoju i funkcjonowania prasy w Polsce cieszy się coraz większym zainteresowaniem wśród badaczy reprezentujących różne dyscypliny. W związku z tym proponujemy Państwu udział w III odsłonie cyklicznej już konferencji, podejmującej tematy szeroko rozumianych przemian zachodzących na tym obszarze badań naukowych.

Pierwsza konferencja z cyklu Miasto starsze niż prasa, zorganizowana w 2023 roku z gościnnym udziałem dr. hab. Władysława M. Kolasy, prof. UKEN, zapoczątkowała wspomniany dyskurs, kontynuowany podczas obrad w 2024 roku, uświetnionych wykładami wprowadzającymi prof. dr hab. Agnieszki Ogonowskiej i dr. hab. Wojciecha Browarnego, prof. UWr. Tematyka prasoznawcza zajmuje obecnie bardzo ważne miejsce w obrębie naukowej działalności Biblioteki Norwida. Swoistą zapowiedzią tej tendencji była już w 2019 roku konferencja Winiarstwo lubuskie a media – perspektywa trzydziestolecia 1989-2019, której pokłosiem stała się publikacja Regionalizm i tożsamość kulturowa. Winiarstwo a media pod redakcją Andrzeja Bucka i Przemysława Bartkowiaka (Warszawa-Zielona Góra 2020).

Podobnie jak miało to miejsce w przypadku poprzednich edycji, celem trzydniowej ogólnopolskiej konferencji Miasto starsze niż prasa (III) będzie analiza stanu i kierunków badań nad polską prasą oraz w szerszym zakresie prezentacja obszarów badawczych współczesnych medioznawców i regionalistów.

Odwołując się ponownie do określenia „anatomia regionu”, sformułowanego przez Wojciecha Browarnego w pracy Anatomia nowoczesnego regionu. O związkach środowiska, kultury i pamięci (Wrocław 2023) – podczas konferencji chcielibyśmy „wydobyć i nazwać złożoną budowę regionu jako fenomenu związanego ze zmiennym stanem świadomości indywidualnej i zbiorowej […]” w świetle prasy dotyczącej regionu lubuskiego zarówno w kontekście Zielonej Góry, jak i całokształtu Ziem Zachodnich. Podczas obrad pragniemy w jak najszerszym spektrum ukazać przemiany związane z prasą tego obszaru przed i po 1945 roku, a także skupić uwagę badawczą nad przebiegiem tych procesów w całej Polsce.

Chcąc podkreślić znaczenie bogatej historii tutejszej prasy, jeden dzień obrad poświęcimy dwóm istotnym w tym aspekcie rocznicom. W 2025 roku 200-lecie swojego powstania obchodzi „Grünberger Wochenblatt”, najstarsze czasopismo w Zielonej Górze (czyli niegdysiejszym Grünbergu). Z tej okazji konferencji towarzyszyć będzie wystawa prezentująca pochodzące ze zbiorów WiMBP im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze oryginalne, XIX- i XX-wieczne woluminy „Grünberger Wochenblatt” wraz z tłumaczeniem na język polski i wielkoformatowym wydrukiem wybranych fragmentów zawartości czasopisma. Informacje na temat tego periodyku można znaleźć w artykule dr. Grzegorza Biszczanika, opublikowanym na łamach „Rocznika Historii Prasy Polskiej”:

https://journals.pan.pl/dlibra/publication/151851/edition/134284/content

W formie zdigitalizowanej poszczególne egzemplarze czasopisma są dostępne na stronie Zielonogórskiej Biblioteki Cyfrowej:

https://zbc.uz.zgora.pl/dlibra/publication/53073/edition/52563?language=pl#structure

Naszą uwagę skupi również żarski tytuł prasowy, który z czasem zyskał nazwę „Sorauer Wochenblatt”, by następnie przeobrazić się w „Sorauer Tageblatt”. Wydawany od początku XIX wieku jako tygodnik, później został przekształcony w dziennik.

Drugi ważny jubileusz to 50-lecie istnienia zielonogórskiej prasy studenckiej, którą zapoczątkowała jednodniówka powtarzalna „Faktor”. W związku z tym tematem pochylimy się nad rolą czasopiśmiennictwa studenckiego również w kontekście ogólnopolskim.

W zamyśle organizatorów konferencja ma stanowić kontynuację i rozwinięcie badań nad tematyką poruszaną w sposób spójny i metodyczny między innymi w powstałych już opracowaniach monograficznych i zbiorowych dotyczących prasy Ziemi Lubuskiej, np. publikacjach Krystyny Kunickiej, Bogdana Janusza Kunickiego i Henryka Szczepańskiego Prasa gorzowska w latach 1945-1985 (Gorzów Wielkopolski 1987), Andrzeja Krzysztofa Piaseckiego Lubuska czwarta władza: środki społecznej komunikacji w województwie lubuskim (Zielona Góra 2000), Oblicza prasy Ziem Zachodnich w latach 1945-2012 pod red. nauk. Andrzeja Bucka, Przemysława Bartkowiaka i Dawida Kotlarka (Zielona Góra 2013), Oblicza prasy zielonogórskiej: konteksty lubuskie pod red. Jolanty Chwastyk-Kowalczyk i Andrzeja Bucka (Warszawa 2022). Istnieje też szereg szczegółowych monografii poszczególnych tytułów czasopism oraz opracowań czasopiśmiennictwa studenckiego autorstwa Anny Sobeckiej, Roberta Rudiaka, Eugeniusza Kurzawy, Andrzeja Krzysztofa Waśkiewicza – Czasopisma studenckie w Polsce (1971–1976) (Warszawa 1977) czy Andrzeja Bucka – Prasa studencka (Materiały na seminarium „W kręgu studenckiej prasy nieprofesjonalnej”) (Zielona Góra 1980) i Z dziejów ruchu studenckiego 1971-1981 (Zielona Góra 1982) oraz szereg artykułów zamieszczonych w „Roczniku Historii Prasy Polskiej”. Kontekst społeczno-polityczny i instytucjonalny powstawania prasy gorzowskiej czy zielonogórskiej opisywali także historycy-regionaliści (m.in. prof. dr hab. Hieronim Szczegóła, prof. dr hab. Czesław Osękowski, dr hab. Ryszard Zaradny i inni).

Uważamy, że należy te badania uzupełnić i pogłębić, zaprezentować oraz ocenić ich aktualny stan w szerszym ogólnokrajowym kontekście, zwłaszcza w perspektywie metodologicznej, ze szczególnym uwzględnieniem metodologii badań nad prasą regionalną, badań nad czytelnictwem czasopism regionalnych i nie tylko, obecności tego rodzaju periodyków w bibliotekach. Wiele uwagi zostanie poświęcone również czasopismom elektronicznym. Ponadto w trakcie konferencji zastanowimy się nad kierunkami, osiągnięciami i brakami współczesnych polskich badań prasoznawczych, z uwzględnieniem uwarunkowań rozwoju i kondycji współczesnego dziennikarstwa.

Konferencja ma charakter interdyscyplinarny. Prowadzona będzie w języku polskim i angielskim. Organizatorom zależy na pozyskaniu do udziału w obradach najwybitniejszych teoretyków i metodologów badań prasoznawczych. Rada Programowa zastrzega sobie prawo selekcji zgłoszonych tematów wystąpień. Prelegenci, których referaty zakwalifikuje Rada, zostaną o tym poinformowani pocztą elektroniczną do 31 lipca 2025 roku. Organizatorzy przewidują następujący czas na wystąpienia konferencyjne: referat – 20 minut, komunikat – 10 minut. Prezentacje prosimy zapisać w formacie PowerPoint (ppt 97-2013). Na czas trwania obrad zapewniamy komputery, rzutniki multimedialne. Wszystkie informacje zamieszczane będą na stronie internetowej konferencji – http://konferencja.norwid.net.pl

Organizatorzy przewidują publikację referatów w punktowanych czasopismach naukowych: „Roczniku Historii Prasy Polskiej” i „Annales Universitatis Cracoviensis. Studia ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia” oraz „Zielonogórskich Studiach Bibliotekoznawczych” wydawanych przy współpracy z WNiE SBP.